DEĞİŞEN YAŞAM KOŞULLARINA UYUM (VELİLERE YÖNELİK)
DEĞİŞEN YAŞAM KOŞULLARINA UYUM (VELİLERE YÖNELİK)
Değerli veliler,
6 Şubat depremleri nedeniyle değişen yaşam koşullarına uyum sağlamada farklı deneyimler edindiğimiz süreçten geçmekteyiz. Deprem sadece fiziksel koşulları değiştirmekle kalmayıp aynı zamanda duygularımızı, düşüncelerimizi ve davranışlarımızı da etkiledi. Bilinmektedir ki travmatik olayları yaşamak belli stres tepkileri doğurabileceği gibi bu olaylara medya ve benzeri araçlarla tanıklık etmek de benzer etkilere sebep olabilir. Süreçle ilgili haberdar olmak/bilgi sahibi olmak çoğu zaman bu tip travmatik olaylarla baş edebilmek için bir ihtiyaç olabilmektedir. Tüm yaşadıklarımız karşısında kızgın, öfkeli, suçlu ve korkmuş hissediyor olabiliriz. Bu duygular, duyguların hızla değişimi ve ifade edilişi güçlükler karşısında verilen normal tepkilerdir. Bu süreçte hem sizin hem de çocuklarınızın psikolojik iyi oluşuna katkı sağlamak için bazı önerileri paylaşmak isteriz.
Bedeninizde ve Çevrenizde Olup Bitenleri Takip Etmek: Verdiğimiz stres tepkileri ruhsal zayıflığımızın işareti değil bedenimizin verdiği otomatik tepkileridir. Güçlüklerle karşılaştığımızda nefes alışverişimizi, nabzımızı, kaslarımızdaki gerilimi, vücut duruşumuzdaki değişimi gözlemleyebiliriz. Unutmayalım ki, kişinin diğerlerine yardım edebilmesi kendi iyi oluşuyla kolaylaşır. Bu stres tepkilerini hem kendimizde hem de çocuğumuzda gözlemleyebiliriz. Bunların yanında uyku, beslenme gibi temel fiziksel ihtiyaçlarımızı geçiştirmemeliyiz.
Kişisel ve Sosyal Kaynakları Bulmak: Kaynak, bir kişinin kendisini güvende hissetmesini sağlayacak her şey olabilir: Kişinin sevdiği bir özelliği, olumlu bir anı, bir kişi, bir yer, bir hayvan… Kaynaklarımızı bulabilmek için hem kendimize hem de çocuğumuza şu soruları sorabiliriz: “Bana hayatta ne güç ve neşe veriyor? Beni ayakta tutan, besleyen yer, kişi, hayvan vb. neler var? Bunlarla ilgili detaylar neler (renk, koku, ortam, biçim)?” Kaynaklarla ilgili konuşurken bir taraftan da kendi hislerimizi takip edebiliriz. Ayrıca sevdiklerinizle ve yakınlarınızla temas kurmak/vakit geçirmek faydalı olabilir. Gerektiğini düşündüğümüzde çocuğumuza sarılmak, elini tutmak gibi fiziksel yakınlık içeren davranışlar yapabiliriz.
Yaşananlar ile İlgili Konuşmak: Yaşadığımız olayları anlamlandırmak ve diğerleri ile paylaşmak temel ihtiyaçlarımızdandır. Ergenlik döneminde çocuğu olan ebeveynlerin iletişim becerilerini etkin kullanmaları çok önemlidir. Ergen ile deprem hakkında konuşurken onun duygu ve düşüncelerini dinlemek, bilimsel kaynakları temel alan bilgi paylaşımları yapmak etkili olacaktır. Tepkisel davranışlarının altında yatan duygu ve düşünceleri anlamaya çalışmak konusunda ebeveynlerin anlayışlı ve samimi bir tutum içinde olmaları gerekmektedir. Çocukların bu dönemde kullandıkları baş etme yollarına saygı göstermek faydalı olacaktır. Suçlayıcı ve yargılayıcı ebeveyn tutumları çatışmanın daha da artmasına yol açar. Yaşanılanlar yokmuş gibi davranmak yerine duygularımızı ve düşüncelerimizi net ve kısa cümlelerle ifade edebilir ve rutinimizi olabildiğince sürdürmeye devam etmeyi önemseyebiliriz. Ortak aile etkinlikleri planlamak, bireysel etkinliklerimiz için nereye gidiyor olduğumuzun ve kaçta gidip kaçta dönebileceğimizin bilgisini ailenin tüm fertleri ile paylaşabiliriz. Olası aksaklıklarda bu bilgileri güncelleyebiliriz. Çocuğumuz konuşurken yargılamadan dinlemek önemli olduğu gibi çocuğumuzun konuşmak istemediği ya da umursamaz göründüğü durumlarda konuşmaya hazır olduğu anı beklemek uygun olabilir. Çocuğumuz bazen yalnız kalmak ve konuşmak istemeyebilir ancak tek başına geçirdiği süre fazlalaştığında ortak etkinliklere katılmaya davet edebiliriz: Mutfakta yardım talep etmek, ihtiyaçları temin etmede destek istemek, arkadaşları ile ortak etkinlikler yapmaya teşvik etmek, birlikte film izlemek ve beraber yürüyüş yapmak vb. Bununla beraber olası afet durumlarında yapabileceklerimizle ile ilgili plan yapabiliriz. Bu konuyu tartışırken, aile içindeki rol dağılımı, yapılacak işler listesi, olası toplanma alanlarının belirlenmesi üzerinde durabiliriz.
Profesyonel Destek Almayı Göz Önünde Bulundurmak: Ebeveynlerin duygu durumunun pozitif olması, çocukların da psikolojik dayanıklılığını ve baş etme becerilerini olumlu etkilemektedir. Çünkü çocuklar ebeveynlerini ve onların sorun anında nasıl davrandıklarını izlerler. Bu nedenle, aileler sadece sözle değil davranışlarıyla da çocuklarına model olmaya çalışmalıdırlar. Yaşanan olaylar karşısında verdiğimiz ve çocuğumuzun verdiği stres tepkileri (uyku, beslenme, özbakım vb. alanlardaki aksamalar) eğer 1 aydan uzun süre devam ederse profesyonel destek almayı düşünebiliriz. Bunun için okulumuzun rehberlik servisine başvurarak okul psikolojik danışmanınızın yönlendireceği uzmanlardan destek almak uygun bir yol haritası olabilir.